Cách chăm sóc trẻ bị “tiêu chảy cấp” tại nhà

1. Thế nào được gọi là tiêu chảy cấp?

- Đi ngoài phân lỏng hoặc tóe nước từ 3 lần/ngày trở lên

– Thời gian dưới hai tuần

Với tiêu chuẩn này sẽ loại trừ các trường hợp trẻ đi ngoài trên 3 lần/ngày nhưng phân vẫn bình thường bởi vì số lần đi ngoài có thể đánh tráo tùy theo chế độ ăn và lứa tuổi của trẻ. Như vậy điều quan trọng là phải dựa về cả 2 đặc điểm vào tính chất phân và số lần đi ngoài để xác định tiêu chảy cấp

2. Nguyên nhân:

2.1. Do virus

– Rotavirus là nguyên do gây bệnh bậc nhất ở trẻ em chiếm từ 20-40% ở các nước nhiệt đới và 40-60% ở các nước ôn đới. ở nước ta tỷ lệ này tại bệnh viện cũng tăng lên rõ rệt từ 21,5%-28,1% (1983-1984) lên tới 53,7-68,8 (2001). Còn tại cộng đồng tỷ lệ này là 17,9-19% lên tới 25%

– Các virus khác cũng là nguyên nhân gây tiêu chảy cấp nhưng chưa được nghiên cứu nhiều là : Adenovirus, Mocwalkvirus, Coronavirus, Picornavirus

2.2. Do vi khuẩn

– E.coli là loại vi khuẩn gây bệnh đứng bậc nhất ở nước ta chiếm 24,9% với đủ cả 5 loại type huyết thanh trong đó nhiều nhất là EAEC 10,5-15%

– Shigella là loại vi khuẩn đứng hàng thứ hai chiếm tỷ lệ từ 3,8-12,7% trong đó hai nhóm hay gặp nhất là S. flexneri và S. sonnei

– Campylobacter jejuni là loại vi khuẩn đứng hàng thứ ba chiếm tỷ lệ 7-10%

– Salmonella chiếm tỷ lệ thấp từ 0,8-1,3%

– Vi khuẩn tả (Vibrio cholerae) thường gây thành dịch lớn rất nguy hiểm

2.3. Do ký sinh trùng

– Entamoeba histolytica là tác nhân cốt yếu gây bệnh lỵ a míp sau đó đến

– Giardia lamblia và Cryptosporidium

2.4. Các nhân tố nguy cơ

Các trẻ suy dinh dưỡng, các trẻ suy giảm miễn dịch, trẻ bị sởi dễ mắc tiêu chảyCác trẻ bú chaiĂn uống không hợp vệ sinh như:

+ Không rửa tay trước lúc ăn

+ Sử dụng nước uống bị ô nhiễm hoặc dụng cụ chế biến thức ăn bị nhiễm bẩn

Trẻ sống trong môi trường bị ô nhiễm nguồn nước sinh hoạt

3 . Điều trị tiêu chảy ở nhà

Hướng dẫn bà mẹ 3 nguyên tắc điều trị tiêu chảy tại nhà

3.1 Cho trẻ uống nhiều dịch hơn bình thường để đề bộ phận mất nước

*Cho trẻ uống một trong các loại dịch sau

– Oresol

+ Cách pha oresol:

Hiện nay có không ít loại gói oresol khác nhau. Có loại pha trong 200ml, có loại pha trong 250 ml, có loại pha trong 1lít nước. Có loại có mùi vị cam cho trẻ dễ uống. Vì vậy cần phải chuẩn bị dụng cụ đong nước cho thích hợp với các hướng dẫn ghi trên gói oresol. Cần phải rửa tay trước lúc pha oresol và dùng các dụng cụ sạch để đựng. Dung dịch oresol đã pha chỉ sử dụng trong 24 giờ.

+ Cách cho trẻ uống oresol:

+Trẻ dưới hai tuổi cho uống từng thìa nhỏ cách nhau 1-2 lần/ phút.

+Trẻ to hơn cho uống từng ngụm bằng cốc.

+Nếu trẻ nôn, đợi 10 phút sau đó uống chậm hơn. Ví dụ: cho uống từng thìa cách nhau 2- 3 phút.

+ Liều lượng oresol của trẻ được tính theo bảng 14.

Bảng 14.2: Liều lượng uống oresol

Tuổi	Lượng ORS uống sau mỗi lần đi ngòai	Lượng ORS cần phân phối để sử dụng tại nhà
Dưới 24 tháng 2 – 10 tuổi 10 tuổi trở lên	50-100ml 100- 200ml Uống theo nhu cầu	500ml/ngày 1000ml/ ngày 2000ml/ ngày

– Nước cháo: Lấy một nắm gạo(50g) + 1nhúm muối(3,5g) + 6 bát nước(1,2lít) đun sôi cho đến lúc hạt gạo nở tung. Chắt lấy nước cho trẻ uống. Chỉ nên sử dụng nước cháo này trong ngày nhưng rất tốt đặc biệt không nên dùng quá 6 giờ.

– Nước đun sôi để nguội hoặc các loại nước sạch khác như nước dừa.

– Cho uống những dịch này cho tới khi hết tiêu chảy

*Không cho trẻ uống

Các loại nước giải khát có đường pha chế sẵn vì sẽ làm trẻ tiêu chảy nhiều hơn

3.2 Tiếp tục cho trẻ ăn

Tiếp tục cho trẻ bú sữa mẹ nếu như trẻ còn đang bú mẹNếu trẻ không được bú sữa mẹ thì cho ăn như thường lệ.

-Cho ăn ngay sau lúc chế biến. Thức ăn cần được nấu kỹ hoặc nghiền nhỏ.

-Cho uống nước quả tươi nhưng không được pha thêm đường hoặc chuối nghiền để cung cấp kali cho trẻ.

-Khuyến khích trẻ ăn làm nhiều bữa

-Nếu trẻ đang uống sữa bột thì nên chuyển sang loại sữa dành riêng cho trẻ tiêu chảy như sữa O-lac hoặc Enfalac Lactofree

3.3 Đưa trẻ đến khám lại

Cần đưa trẻ tới khám lại nếu như sau 3 ngày không đỡ hoặc có 1 trong các triệu chứng sau:

Đi ngoài nhiều lần hơn, phân nhiều nướcNôn liên tụcKhát nhiều.Ăn hoặc uống kém.Sốt.Có máu trong phân.